Uminit ang talakayan sa loob ng Bicameral Conference Committee (Bicameral) matapos harapang kuwestiyunin ni Senator Imee Marcos ang Department of Public Works and Highways (DPWH), sa pamumuno ni Secretary Vince Dizon, hinggil sa biglaang hiling na ibalik at dagdagan ang pondo ng ahensya para sa 2026 national budget. Sa gitna ng usapin ng transparency, delay ng mga proyekto, at tiwala sa implementasyon, naging sentro ng diskusyon ang hinihiling na karagdagang ₱45 bilyon—isang halaga na, ayon sa senador, ay hindi dapat basta ibinibigay kung walang malinaw at konkretong plano.

Mula sa Pagbabawas Patungo sa Pagdagdag
Mas naging matindi ang reaksyon ni Senator Marcos dahil sa tila pagbabago ng posisyon ng DPWH. Matatandaang nauna nang ipinahayag ng kalihim ang paninindigang bawasan ang pondo ng ahensya upang maiwasan ang mga problemang kinaharap nito noon—kabilang ang alegasyon ng malawakang iregularidad at pagkaantala sa mga proyekto. Subalit sa pagharap ng DPWH sa Bicameral, humiling ang kalihim ng karagdagang ₱45 bilyon upang maipagpatuloy umano ang mga proyekto sa 2026.

Para kay Marcos, malinaw ang kontradiksyon. Kung sinasabi umanong may kakulangan ng tiwala sa ilang bahagi ng ahensya, bakit hinihiling ang mas malaking pondo? Sa kanyang mga tanong, iginiit niyang hindi sapat ang pangkalahatang paliwanag—kailangan ng malinaw na direksyon, tiyak na timeline, at pananagutan sa bawat pisong ilalabas.

Tensyon sa Bicameral: “Hindi Kami Pwedeng Maloko”
Sa gitna ng palitan ng pahayag, iginiit ni Senator Marcos na tila “napo-hostage” ang Bicameral sa paulit-ulit na pagbabago ng posisyon ng DPWH. Ayon sa kanya, hindi trabaho ng Bicameral ang maghabol sa pabago-bagong paliwanag; sa halip, inaasahan nito ang konsistent at dokumentadong batayan para sa anumang pagbabago sa badyet.

Tinukoy rin niya ang epekto ng mga desisyon sa early procurement. Kung maaantala ang procurement, babangga ito sa panahon ng tag-ulan at magreresulta sa pagkaantala ng mga proyekto—isang sitwasyong maaaring magpabagal sa ekonomiya at magdulot ng dagdag na gastos sa huli. Sa puntong ito, hinamon niya ang DPWH na maging tapat sa estado ng mga proyekto: alin ang handa, alin ang hindi, at bakit.

Panig ng DPWH: “Hindi Puwedeng Huminto ang Trabaho”
Bilang tugon, iginiit ni Secretary Dizon na hindi maaaring huminto ang operasyon ng DPWH. Aniya, kritikal ang mga proyektong pang-imprastraktura sa ekonomiya, at anumang tuluyang paghinto ay may agarang negatibong epekto. Ipinaliwanag din niya na ang mga pagkaantala sa early procurement ay bunga ng “extraordinary circumstances,” kabilang ang mga pagbabago sa costing ng materyales at ang pangangailangang tiyakin na ang mga proyektong ipatutupad ay yaong tiyak na mapapasa ng Kongreso.

Ayon sa kalihim, ang hinihiling na dagdag na pondo ay upang matiyak na magpapatuloy ang mga proyekto kahit may delay, at upang maiwasan ang mas malaking problema sa implementasyon sa susunod na mga quarter. Idinagdag pa niya na ang ehekutibo ay susunod sa magiging desisyon ng Kongreso matapos ang Bicameral.

Early Procurement at Realidad ng Delay
Isa sa mga sentrong punto ng sagutan ay ang early procurement—isang mekanismong karaniwang ginagamit upang hindi maabutan ng tag-ulan ang implementasyon ng mga proyekto. Sa pag-amin ng DPWH na wala pang dumaan sa early procurement dahil sa kawalan ng kasiguruhan sa mga proyektong mapapasa, lumitaw ang pangamba na tatlong quarter ang posibleng maapektuhan ng delay.

Para kay Marcos, ang ganitong sitwasyon ay patunay na kailangan ng mas malinaw na plano bago magdagdag ng pondo. Kung ang resulta ay delay pa rin, aniya, dapat ipaliwanag kung paano magiging epektibo ang karagdagang ₱45 bilyon at paano masisiguro na hindi mauulit ang parehong problema.

Transparency at Pananagutan
Paulit-ulit na binalikan ng senador ang usapin ng tiwala—hindi lamang sa pagitan ng mga mambabatas at ng DPWH, kundi pati sa tiwala ng publiko. Ayon sa kanya, ang pera ng bayan ay hindi maaaring ilaan batay sa pangako lamang. Kailangan ng malinaw na listahan ng mga proyektong popondohan, tiyak na iskedyul, at mekanismo ng pananagutan.

Sa kabilang panig, kinilala ng DPWH ang mga alalahanin at iginiit na patuloy ang pagsisikap na linisin at ayusin ang sistema, kasabay ng pagpapatuloy ng mahahalagang proyekto. Gayunman, nanatiling mahigpit ang paninindigan ni Marcos: ang transparency ay hindi opsyonal, at ang consistency sa paliwanag ay mahalaga upang makuha ang kumpiyansa ng lehislatura at ng publiko.

Mas Malawak na Konteksto ng 2026 Budget
Ang sagutan ay hindi hiwalay sa mas malawak na diskusyon sa 2026 national budget, kung saan ang DPWH ay isa sa pinakamalalaking ahensyang may pondo. Dahil dito, anumang pagbabago—lalo na ang bilyon-bilyong piso—ay may direktang epekto sa ekonomiya, trabaho, at serbisyong panlipunan.

Sa pagtatapos ng pagdinig, malinaw na nananatiling bukas ang usapin. Ang Bicameral ay inaasahang magbibigay ng desisyon batay sa dokumento, paliwanag, at mga kondisyong ilalatag. Para sa marami, ang naging palitan ay paalala na ang budget deliberations ay hindi lamang tungkol sa numero, kundi sa direksyon, tiwala, at pananagutan sa paggamit ng pondo ng bayan.